مروری بر فعالیت‌های فرهنگی دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف

حجت حاجی کاظم – انتشار در نشریه پرسمان

اشاره:

در دانشگاه که قدم می‌زنی، با تیپ‌های مختلفی روبرو می‌شوی. دانشجویانی که با انگیزه درس‌خوانده‌اند و هر کدام هدف خاص خود را از درس خواندن داشته‌اند. شاید اگر از بیرون نگاه کنی، تلقی‌ات این باشد که دانشجوهای مهندسی شریف، فقط و فقط درس می‌خوانند و تنها به درس اهمیت می‌دهند. شاید آدم هایی را تصور کنی که یک عینک با فریم درشت به چشم زده و شب و روز فقط معادلات دیفرانسل حل می‌کنند؛ اما وقتی فهرستی از فعالیت‌های فرهنگی- اجتماعی دانشجویان شریف را ببینی و در برخی جلسات آنان شرکت کنی، نظرت تا حدودی عوض می‌شود. آن قدر که گاهی ممکن است برایت تردید پیش آید که شاید بچه‌های مهندسی، از علوم انسانی‌ها هم بیشتر به کار فرهنگی علاقه‌مند هستند و سوال برایت پیش آید که اگر این قدر به فعالیت فرهنگی علاقه داشتند، چرا علوم انسانی نخواندند؟ و …

نمی‌خواهیم به این موضوع که آیا چنین تردیدی درست است یا خیر و اینکه پاسخ این سوالات چیست بپردازیم. آن قسمتش را به خودتان می‌سپاریم. می‌خواهیم در این چند سطر، بخشی از فعالیت‌های فرهنگی یکی از دانشگاه‌های صنعتی کشور خوبمان را مرور کنیم تا ببینید چه‌قدر دغدغه فرهنگ در میان دانشجویانی که در ظاهر آفریننده تکنیک و فن باید باشند وجود دارد.

البته فاصله با مطلوب بسیار است و تشکل‌های دانشجویی دانشگاه شریف هم از هم‌دانشگاهی‌های خود شکایت دارند که چرا برنامه برخی دانشجوها در این خلاصه شده که حداکثر توان را برای کسب معدل برتر به کار گیرند؟ اما با این وجود، تنوع و حجم فعالیت‌های فرهنگی دانشجویان، قابل توجه است.

شاکله فرهنگی دانشگاه

نام بردن از ده‌ها نشریه فرهنگی هنری،‌ حدود ۱۰ تشکل دانشجویی، کانون‌های هنری، ورزشی، مطالعاتی و خیریه، بر شمردن فعالیت هیئت‌های دانشجویی دانشگاه و … مجالی مستقل می‌طلبد به همین جهت به برخی از نکات که توجه ما را بیشتر جلب نموده است اشاره می‌نماییم.

حوزه دانشجویی دانشگاه شریف

کم نیستند جوانان با استعداد مذهبی که علاقه‌مند به علوم انسانی اسلامی هستند اما به دلایل مختلف، ورود به عرصه مهندسی را از میان این دوراهی سخت انتخاب می‌کنند. از انگیزه آبادانی کشور گرفته تا علاقه‌های شخصی به مهندسی و فضای ذهنی جامعه، همه و همه در این انتخاب تأثیر دارد. حوزه دانشجویی شریف جهت آشنایی با دروس حوزوی، برای پایان هفته (عصر روز چهارشنبه و تمام طول پنجشنبه) برنامه‌ای ویژه طراحی نموده است. این برنامه شامل ۶ ترم (۳ سال) با تدریس اساتید حوزوی، پاسخی به نیازهای دانشجویان در زمینه علوم انسانی اسلامی است. اشتیاق دانشجویان مهندسی به صرف زمان برای دروس حوزه دانشجویی، نشان از گرایش عمیق آنان به معارف دینی دارد. به قول برخی دوستان،‌ شاید همراهی با برنامه حوزه دانشجویی به اندازه ده واحد درسی توان صرف نماید و چنین همتی، می‌تواند راهگشای موفقیت‌های قابل توجه باشد. نکته‌ای که باید در نسبت حوزه دانشجویی با دانشگاه ملاحظه گردد، این است که باور دینی ما مبتنی بر آن است که دین می‌تواند پاسخگوی همه نیازهای جامعه باشد اما وقتی دانشجو با اندیشه‌های متنوع که هر کدام سعی کرده‌اند نیازی را پاسخ گویند آشنا می‌شود، یافتن راه‌حل دین و پاسخگویی آن به همه این نیازهای متنوع، نیازمند بینشی عمیق‌تر نسبت به دین است که شاید آشنایی بیشتر با علوم اسلامی، کمکی کوچک به رفع این نیاز باشد.

ارائه آزاد کتاب

یکی از طرح‌های فکری – فرهنگی مبتکرانه دانشجویان، ارائه آزاد کتاب است. یکی از دانشجویان علاقه‌مند، کتاب را مطالعه می‌نماید و زمان جلسه در سطح دانشگاه اعلام می‌شود. وی با ارائه محتوای کتاب به صورت کنفرانس، با سوالات دیگران مواجه می‌شود و همه از نظرات و انتقادات دوستان شرکت کننده خود نسبت به محتوای کتاب استفاده می‌نمایند. این ارائه که گاهی با نگاه نقادانه و گاهی با موضع مدافعانه پیش می‌رود، هم موجب آشنایی دیگران با کتاب و کتابخوانی است و هم نگرش انتقادی دانشجویان را تقویت می‌نماید.

حلقه‌های گفتگو

برخی از گروه‌های فرهنگی دانشگاه، برنامه‌هایی به شکل حلقه‌های تحلیل و بررسی برگزار می‌نمایند. گروه مهاجر، کانون مطالعات فرهنگی و اجتماعی،‌ بسیج دانشجویی، گروه امن و … . وجه مشترک میان همه این برنامه‌ها، نگاه تحلیلی، ایجاد انگیزه برای مطالعه، فهم مشترک، نتیجه بخشی قابل توجه و ایجاد جمعی فکری از دانشجویان است. برای اولین بار که در جلسه یکی از این گروه‌ها شرکت نمودم، دیدم که بچه‌ها مشتاقانه برخی آثار فیلسوف مورد بحث را مطالعه کرده بودند و هرکدام از دانسته‌ها و تحلیل‌های خود درباره موضوع جلسه می‌گفتند. تشویق فوق العاده‌ای به این موضوع وجود داشت که تک‌تک دانشجویان موضوع مورد علاقه خود را انتخاب و نسبت به ارائه آن برنامه‌ریزی نمایند. هرچند یکی از نگرانی‌ها و ضعف‌های این نوع حلقه‌ها آن است که برخی سوالات مهم دانشجویان در جلسه بی‌پاسخ می‌ماند و یا با پاسخ‌های ضعیف و شاید گاه نادرست روبرو می‌شود و آن قدر کارشناس اهل بحث منصفانه در دسترس نیست که همیشه بتوانند با دانشجویان همراه شده و آنان را در رسیدن به نتیجه مناسب‌تر همراهی نمایند. اما به هر حال خیلی وقت‌ها هم بحث به نتایج خوبی منتهی می‌شود. وقتی هم که سوالات به پاسخ نمی‌رسد، بالاخره سوال تولید شده است که خود نیمی از پاسخ است. البته به نظر می‌رسد میزان توجه به این حلقه‌ها، هنوز هم بسیار کم‌تر از میزان مورد انتظار دلسوزان فرهنگی  می‌باشد و هنوز مسیری طولانی تا کمال مطلوب در پیش است.

مناظره ها و همایش‌های دانشجویی

دانشجویان شریف، علاوه بر برگزاری سمینارهای قابل توجه علمی، به برگزاری مناظره‌ها و همایش‌های فرهنگی-سیاسی نیز اهتمام دارند. مناظره میان صاحب‌نظران،‌ کنگره شهدا، نقد فیلم، مفهوم شناسی علم دینی و … شاید نمونه‌هایی از برنامه‌هایی باشد که هر هفته جلوه‌نمایی می‌کند. روحیه آرمان‌خواهی دانشجویی در این نوع برنامه‌ها خود را در قالب انتقادهای تند و راحت دانشجو نشان می‌دهد و می‌تواند موجب طرح ایده‌های تازه شود. هرچند باید مراقب آفت ساده‌نگری باشیم.

بهانه‌هایی برای ابراز محبت به آرمان‌ها و آرمانی‌ها

دانشگاه،‌ خانه‌ای دیگر برای دانشجوست و اینجا نیز قرار است به بهانه‌های خوب، حرکتی جمعی برای ابراز محبت به خوبی‌ها اتفاق افتد. هیئت‌های دانشجویی مستقر در دانشگاه و خوابگاه‌ها، با نام‌های مختلف موقعیت‌هایی را برای برگزاری مراسمات دینی و ابراز محبت به حضرت حق و اولیاء طاهرین (علیهم‌السلام) فراهم می‌نمایند. کانون‌هایی نیز همچون کانون مهدویت میثاق (با برنامه هفتگی جمکران)، کانون قرآن و عترت (علیهم‌السلام)، کانون کوثر، بسیج دانشجویی و … در این مسیر با هیئت‌های دانشجویی هم‌راستا هستند. راه‌اندازی دسته‌های عزاداری، برگزاری اردوهای مذهبی (مثل پیاده‌روی اربعین تا کربلا) نیز قالب‌های دیگری برای ابراز محبت به خوبان خداست.

کانون‌های خیریه و یاری رسان

دغدغه‌های اجتماعی گاهی به صورت اقدامات عملی برای کمک به مستضعفان و محرومان بروز می‌کند. ویژه‌نامه‌های تشویقی، مراسمات خیریه و کمک‌های نقدی از جمله این اقدامات است. هزینه‌های این قدم‌ها عموما توسط خود دانشجویان تامین می‌شود. نکته قابل توجه دیگر در مورد فعالیت‌های کانون‌های خیریه، تلاش آنان در جهت شناسایی مشکلات فرهنگی خانواده‌های آسیب‌پذیر و حساس کردن مخاطب نسبت به این آسیب‌ها می‌باشد. کانون فردای سبز، امام علی (علیه‌السلام) و یاریگران، از جمله این کانون‌ها می‌باشند.

تشکل‌های سیاسی

بسیج دانشجویی و انجمن اسلامی مستقل، از جمله تشکل‌های دانشجویی باسابقه هستند که تلاش در افزایش بصیرت سیاسی در فضای دانشگاه و بیرون دانشگاه دارند.

نشریات دانشجویی

تقریبا هر روز در دانشگاه شماره جدید نشریه‌ای منتشر شده و در معرض استفاده دانشجویان قرار می‌گیرد. نشریات دانشجویی، تمرینی برای ورود به عرصه نقادی است و نباید آن را پایان ماجرا دانست. قلم زدن در نشریه، نیاز به آمادگی، صرف زمان و جزأت و جسارت خاص خود است و نویسنده تلاش می‌کند به نکاتی فراتر تصورات مخاطب خود بیندیشد و آن را محتاطانه و با رعایت خط قرمزهای اجتماعی بیان نماید.

معرفی یکی از نشریات خوب دانشجویی دانشگاه شریف

ماهنامه فرهنگی، انتقادی «مهاجر» دانشگاه صنعتی شریف، تلاشی برای جمع‌آوری ایده‌های فرهنگی مهندسان شریف است. برخی از دانشجویان این دانشگاه در طول دوران مهندسی، با دروس حوزه نیز از طریق حوزه دانشجویی آشنا می‌شوند و تعدادی هم پس از فارغ التحصیلی با احساس نیاز نسبت به علوم انسانی، یا به شاخه‌ای انسانی تغییر رشته داده و یا رسما وارد حوزه علمیه شده‌اند. از سوی دیگر رشته فلسفه علم دانشگاه شریف ، روزنه‌ای برای نگاه تحلیلی و فرهنگی به علم و تحلیل تاثیر علم و تکنولوژی بر فرهنگ شده است. نشریه مهاجر تلاش می‌کند همه این پتانسیل‌ها را جمع نموده و با بهره‌مندی از راهنمایی‌های اساتید، گامی در جهت تمرین تبلور وحدت عملی حوزه و دانشگاه ایفا نماید. این نشریه با نگرشی انتقادی به کژروی‌های پنهان جامعه می‌پردازد و تلاش دارد راه‌حل‌‌هایی برای این مسائل پیشنهاد نماید. یکی از محاسن نگاه این ماهنامه آن است که با دغدغه‌هایی دینی مسیر نقادی را می‌پیماید و امید است زمینه‌ساز نتایجی خردورزانه برای آینده باشد.