جعفر آقایانی چاوشی، دبیر علمی همایش ملی «حسن بن الهیثم (الهازن)» ضمن تشریح اهداف برگزاری این همایش گفت: ابنهیثم با نگارش کتاب «المناظر» در واقع پایههای نورشناسی نوین را بنا گذاشت و کارش در این باب مشابه به کار کپرنیک در نجوم است.
دکتر جعفر آقایانی چاوشی، دبیر علمی همایش ملی «حسن بن الهیثم (الهازن)» در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره برگزاری این همایش اظهار کرد: همایش ابنهیثم، به مناسبت معرفی سال ۲۰۱۵ به‌عنوان سال جهانی نور و هزاره نگارش کتاب «المناظر» از سوی سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) در اسفند‌ماه سال جاری از سوی مرکز نجوم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) برگزار می‌شود.
وی افزود: اقدام سازمان یونسکو مبنی بر انتخاب سال ۲۰۱۵ به‌عنوان سال جهانی نور و ابنهیثم، از منظر سیاسی و فرهنگی بسیار حائز اهمیت است. کشورهای غربی و به‌ویژه آمریکا همان‌گونه که در سازمان ملل ذی‌نفوذ هستند و به‌عبارتی دیگر حرف آخر را می‌زنند، در یونسکو نیز وضعیت مشابهی وجود دارد.
چاوشی با تأکید بر قدرت‌نمایی آمریکا بر دنیا ادامه داد: از سوی دیگر کشورهای غربی و در رأس آن‌ها آمریکا سال‌هاست که به عناوین مختلف اسلام هراسی را تبلیغ و در تخریب و تخطئه فرهنگ اسلامی نقش‌آفرینی میکنند. با توجه به این شرایط اگر چنین سازمان مهمی، سال ۲۰۱۵ را به‌عنوان سال ابنهیثم نامگذاری می‌کند، دلیل آشتی غربیان با اسلام نیست، بلکه برعکس عظمت ابنهیثم است که این سازمان فرهنگی را وادار به تعظیم در مقابل او کرده است و اگر متفکران جهان اسلام روی این قضیه فکر کنند، خواهند دید که این انتخاب آن‌هم در اوضاع و احوال فعلی جهان اسلام از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
استادیار گروه فلسفه علم دانشگاه صنعتی شریف در ادامه با اشاره به بخشی از زندگی علمی ابنهیثم گفت: موضوع نور یکی از مهم‌ترین مباحث حوزه علم و صنعت است. با شناخت نور و پدیده‌های مربوط به آن، دانشمندان توانستند به اکتشافات مهمی در علوم و صنایع دست پیدا کنند. نورشناسی به مفهوم امروز با نام ابنهیثم گره خورده است، چراکه او توانست به این علم صورت منسجم و علمی ببخشد. به تعبیری دیگر هزار سال پیش یعنی در زمان ابنهیثم، نظریات مربوط به نور یا صورت علمی نداشت و یا در بیشتر موارد اشتباه بود. به‌طور‌کلی نورشناسی در پیش از دوران ابنهیثم به کتاب‌های اپتیک اقلیدس و آثار نوری بطلمیوس منحصر بود.
وی اظهار کرد: گرچه ابنهیثم از همه این آثار به نحو مطلوبی بهره برد، اما این دانشمند ژرف‌اندیش با نگارش کتاب «المناظر» در واقع پایههای نورشناسی نوین را بناگذاشت و کارش در این باب مشابه به کار کپرنیک در نجوم بود، چراکه غربیان از طریق ترجمه لاتین کتاب «المناظر» با نورشناسی آشنا شدند. در شرق نیز کمال‌الدین فارسی، ریاضیدان و نور‌شناس مطرح ایرانی این کتاب را تنقیح کرد و تحت عنوان «تنقیح المناظر لذوی الابصار و البصائر» منتشر کرد؛ بنابراین می‌توانیم به جرأت ابنهیثم را استاد نورشناسی شرق و غرب بنامیم.
چاوشی درباره جنبه‌های سیاسی انتخاب سال ۲۰۱۵ به نام ابنهیثم نیز افزود: این انتخاب از لحاظ سیاسی می‌تواند در خنثی کردن توطئه‌های غربیان مؤثر باشد. مگر نه این است که غربیان اسلام را دین خشونت و عقب‌ماندگی و خود را پرچم‌دار علم و فرهیختگی معرفی میکنند؛ چگونه است که همین‌ها به تکریم دانشمندی پرداخته‌اند که از قلب همین اسلام برخاسته، دانشمندی که به شدت به احکام دینی معتقد بوده است؟! پس این خشونتی که به اسلام منسوب میکنند و در تبلیغ آن تلاش میکنند، ساخته و پرداخته خود آنان است.
عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد: بُعد فرهنگی انتخاب سال ۲۰۱۵ به‌عنوان سال جهانی نور، از بعد سیاسی آن مهم‌تر است. غربی‌ها همیشه در تلاش هستند غرب را مهد علوم جدید جلوه دهند، این در حالی است که اکنون ناگزیر‌ند به بزرگداشت دانشمندی مبادرت کنند که متعلق به شرق اسلامی است!
دبیر علمی همایش ابن هیثم درباره اقدامات احتمالی دنیا به مناسبت سال جهانی نور عنوان کرد: این کار مستلزم پژوهش است و هیأت ایرانی در یونسکو بایستی به این سؤال پاسخ دهند. البته حق بود که نمایندگان ایران مراسمی را در بزرگداشت ابنهیثم برگزار می‌کردند که تاکنون چنین نشده است. در سفر اخیر به فرانسه دیدم که چندین نشریه علمی شماره‌های ویژه‌ای را به نورشناسی اختصاص داده و به بررسی مباحث مختلف نور پرداخته‌اند.
وی گفت: متأسفانه در کشورهای اسلامی تاکنون به علت جنگ‌های داخلی، از این فرصت طلایی برای تبلیغ علم و فرهنگ اسلامی استفاده نشده است، چراکه در زادگاه ابنهیثم یعنی عراق، جنگ و خونریزی داخلی ادامه دارد و چنین وضعی موجب شده تا فرصتی برای هیچگونه کار فرهنگی مهیا نشود. در محل وفات ابنهیثم یعنی کشور مصر هم جنگ داخلی حکمفرماست. فقط در ایران عزیز است که به برکت خون شهدا و بصیرت مردم فهیم آن امنیت برقرار است. امید‌واریم که در پرتو این امنیت به بزرگداشت این دانشمند اسلامی بپردازیم و دِین خود را نسبت به او ادا کنیم.
چاوشی در تشریح برنامه‌های این آیین افزود: هر ساله در مرکز نجوم عبدالعظیم حسنی، همایش‌‌های مختلفی برگزار می‌شود که استقبال جوانان و به‌ویژه دانش‌‌آموزان و دانشجویان را نیز به دنبال داشته است.
مترجم کتاب «النجاره» در معرفی نهاد‌های فرهنگی دخیل در برگزاری این همایش اظهار کرد: در تلاشیم تا موافقت کتابخانه ملی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را در مساعدت به این همایش فراهم کنیم. احتمال مذاکره با رایزن فرهنگی کشور عراق با هدف یادآوری اهمیت ابنهیثم در دنیای علم نیز وجود دارد.