به قلم: حجت حاجی کاظم، نوشته شده در ۱۶ دی ۹۲
یک نکته قرآنی که خدا لطف کرد و به نظرم رسید که در تفاسیری مثل المیزان و نمونه و ترجمه استاد انصاریان، آیت الله الهی قمشه ای و … ظاهرا اشتباه ترجمه و تفسیر شده است.
آیه شریفه
وَ لَوْ نَشاءُ لَمَسَخْناهُمْ عَلى مَکانَتِهِمْ فَمَا اِسْتَطاعُوا مُضِیًّا وَ لا یَرْجِعُونَ ﴿یس، ۶۷﴾
معمولا اینگونه ترجمه شده است:
اگر بخواهیم آنها را در جای خود مسخ میکنیم (و به مجسمههایی بیروح مبدّل میسازیم) تا نتوانند راه خود را ادامه دهند یا به عقب برگردند!
می بینید که مکانت به مکان ترجمه شده است در حالی که مکانت در آیات دیگری به طور مشخص به معنای شان و مرتبه به کار رفته ضمن اینکه اگر دقت شود، معنای خیلی ویژه ای ندارد و در ضمن در این صورت باید فی مکانتهم استعمال می شد. حال اگر اینجا مکانت را به معنای جایگاه بگیریم، مقصود اینگونه می شود: اگر بخواهیم، آن مجرمان رابر مبنای جایگاه انسانی و معنوی ای که دارند به حیوان متناسب با آن جایگاه تبدیل می کنیم. و به عبارت دیگر یعنی ای آدم گرفتار به صفات رذیله! اگر تو را به چهره واقعی ات تبدیل کنیم، چه کار خواهی کرد؟ اگر تو را در سیر معنوی ات متوقف کنیم، چه خواهی کرد؟ با این نکته، می توانیم به تامل در فلسفه مسخ نیز نزدیک شویم.
ظهر رفتم موسسه آیت الله جوادی آملی برای پرسیدن سوالی، این را هم مطرح کردم. فرمودند منظور از مکانت در اینجا همین منزلت است.
فهمیدم که بنده در این رای تنها نیستم.
البته مزاح کردم. حقیقتا دستمان از علم و معرفت خالی است.
نکته ای که دوست عزیزم آقای غلامرضا بدرخانی از المیزان یافتند:
قوله تعالى: «قُلْ یا قَوْمِ اعْمَلُوا عَلى مَکانَتِکُمْ إِنِّی عامِلٌ إلى قوله- عَذابٌ مُقِیمٌ» المکانه هی المنزله و القدر و هی فی المعقولات کالمکان فی المحسوسات فأمرهم بأن یعملوا على مکانتهم معناه أمرهم أن یستمروا على الحاله التی هم علیها من الکفر و العناد و الصد عن سبیل الله.
المیزان ج ۱۷ ص ۲۶۷
می بینیم که المیزان هم در اینجا مکانت رو تبیین کرده و محسوس و معقول رو متذکر شده است.