جای بار (شراب) در طراحی دکوراسیون مسلمان ها چه می کند؟

به قلم: ح – حاجی کاظم

مدت ها می خواستم درباره این اتفاق عجیب در دکوراسیون مسلمان ها بنویسم. نکته ای که یکی از دغدغه مندان به آن اشاره کردند، موجب شد عزمم جزم تر شود. (مطلب سرکار خانم فاخری را در سایت ما از اینجا و در وبلاگشان از اینجا ببینید)

قرار دادن جای گیلاس ها و بطری های شراب در دکوراسیون، سال هاست در طراحی کابینت، مبلمان، کمدهای مستقل و … استفاده می شود و به آن جای بار گفته می شود. وقتی از آنها که از این طرح ها استفاده می کنند می پرسی که مقصود شما از استفاده آنها چیست، می گویند فقط تزئینی است و الان یکی از مدهای معمول، همین است. در نسخه ای ضعیف تر، لیوان هایی که به آنها گیلاس گفته می شود، در ویترین قرار می گیرد و خانواده های مذهبی، آن را به عنوان ظرف ژله و یا صرفا تزئینی استفاده می کنند.

این عکس از سرکار خانم فاخری

در بسیاری خانه های ما، گیلاس به عنوان دکور استفاده می شود.

یک مدل کار چوب

در این چند سطر، درباره کسانی که برای ترویج آگاهانه شراب این راه را رفته اند، نمی نویسم؛ نیز درباره آنان که باوری به فجایع شراب ندارند و مبتلا به شراب خواری هستند، سخنی ندارم؛ بلکه فقط درباره خانواده ها و تولید کنندگانی می نویسم که تنها به خاطر تزیینی دانستن این نوع دکورها و این نوع ظروف به دنبال آن می روند. تقریبا می توان گفت بیشتر خانواده های مسلمان ما هم مخاطب درجات ضعیف این نقد هستند. به نظرم در مورد این اتفاق عجیب و معمول در جامعه مسلمان فقط می توان گفت که: در بهانه های خود و نتایج این راه، نیندیشیده ایم. به نظر می رسد دقیقا مثال ما در این موضوع مثال کسانی است که بدون اینکه دلیل موجهی داشته باشند، فقط تحت تاثیر محیط عمل می کنند. همین.

بسیاری می گویند ما با شراب خواری مخالفیم؛ نه خودم و نه خانواده ام هیچ گاه به سمت آن نمی رویم اما بسیاری از همین مردم، جای گیلاس های شراب را در دکور خانه اش دنبال می کنند و لیوان های آن را در دکورهایشان استفاده می نمایند. عموم مردم از کنار این مسئله با تسامح رد می شوند نه اینکه دلیلی برای آن داشته باشند.

به نظر بنده این مسئله موضوعی است که باید دلسوزان فرهنگی نسبت به آن تحلیل کنند و به جامعه منتقل شود.

سخن از حرام بودن و نبودن نیست؛ اصلا فرض بفرمایید که حرام هم نباشد (که البته باید بیشتر بررسی شود)؛ بلکه سخن از معقول بودن و نبودن است.

اما دلایل مخالفت ما با این استفاده چیست؟

• اول اینکه من برای استفاده کردن از هر چیز باید دلیلی داشته باشم. بنده هیچ کدام از دلایل مسلمانان برای استفاده کردن از جاشرابی و گیلاس در دکوراسیون خانه را منطقی نیافتم. (از مسلمانانی که دلیلی برای این استفاده می شناسند، دعوت می کنیم برای ما ارائه نمایند.)
• دوم اینکه طرح های هنری زیبایی که برای لیوان و جای شراب ساخته می شود، می تواند در کنار انتقال زیبایی ذاتی خود، کششی به سوی زیبا دانستن ناخودآگاه مشروبات الکلی داشته باشد. ممکن است این کشش بسیار بسیار کم باشد اما به جای آنکه از ظرفیت هنر برای زیبا نمایش دادن وسیله های شراب خواری استفاده کنیم، باید برای ایجاد صداقت، مسئولیت، تعهد، محبت، عقلانیت و … استفاده نماییم.
• سوم اینکه می توان به جای فضایی که برای این چیزها اختصاص می دهیم، فضایی برای جایگزین های طیب و حلال و البته هنری و زیبا استفاده نماییم. برای مثال صنایع دستی فاخر شهرهای کشور عزیزمان، طرح مشک سقا، ظرف سنتی گلاب، ظروف سنتی هنری فاخر و … می تواند جایگزین خوبی برای ظروف باشد. در دکواسیون نیز می تواند جای هنری برای برخی از این موارد در نظر گرفته شود. این کار نیاز به تخصص هنری دارد اما اگر هنوز این طراحی های هنری انجام نشده بود، دلیل بر استفاده از طرح های شراب نخواهد بود.
• چهارم اینکه ما در طراحی دکوراسیون خانه هایمان از طرح هایی که انسان ها ذاتا از آن منزجرند هیچ گاه استفاده نمی کنیم. برای مثال، هیچ کس در خانه خود مجسمه بزرگ گیوتین یا طرح پرچم داعش و یا طرح سر بریده و خون آلود انسانی را قرار نمی دهد؛ حتی اگر از نظر هنری بسیار فاخر باشد. مسئله این است که استفاده از طرح های مرتبط با شراب، به معنای این است که زیاد از شراب و فجایع آن منزجر نیستیم و حالمان از یادآوری نام و یاد آن بد نمی شود. این توقع از مسلمان رشد یافته وجود دارد که بعد از بررسی عقلی دلایل دین، از گناهانی که در دین این قدر از آن نهی شده است، دل چرکین و منزجر باشد. آیا زیبا دانستن جاباری، با این رشد یافتگی سازگار است؟
• پنجم اینکه یکی از گزاره های مهم روانشناسی دینی که به نظر می رسد در نگاه روانشناسی تجربی نیز مسلم است، این است که هرکس خود را در جنبه ای شبیه گروهی نماید، امکان اینکه در جنبه های دیگر نیز شبیه آنان شود بیشتر می شود. روایتی از امیرالمومنین علیه السلام می فرماید:

إِنْ لَمْ تَکُنْ حَلِیماً فَتَحَلَّمْ فَإِنَّهُ قَلَّ مَنْ‏ تَشَبَّهَ‏ بِقَوْمٍ إِلَّا أَوْشَکَ أَنْ یَکُونَ مِنْهُمْ‏: اگر بردبار نیستی، خود را به بردباری بزن. چرا که کم هستند کسانی که خود را شبیه گروهی کنند اما جزو آن گروه نشود. (بحار الأنوار (ط – بیروت) / ج‏۶۸ / ص : ۳۹۷)

سخنی با سازندگان این نوع دکوراسیون ها

چند وقت پیش یکی از جوانان تولید کننده کابینت که دغدغه مند و متعهد به اخلاق است، گفت وقتی برای اندازه گرفتن محل و برررسی نقشه مورد نظر مشتری در مورد کابینت به منزلشان می روم، خیلی ها در آخر تاکید می کنند که جاباری هم در طرحتان باشد. بحث من این نیست که چه ها با آن دوستمان گفتیم. نکته ای که می خواهم بگویم این است که دوستان طراح که دغدغه اخلاق دارند، باید آن قدر در این موضوع کار کنند که بتوانند طرح جایگزین و بسیار زیبا برای این کاراکتر داشته باشند.

عکسی که به عنوان مدل استفاده شده است.