حجت حاجی کاظم
یکی از ویژگی هایی که به عنوان خصوصیت سنت در تقابل سنت (شامل دین و سنت های جاری جامعه) و مدرنیته مطرح می شود، آن است که سنت، به عملکرد گذشته و آداب آن استناد می کند. اما به نظر می رسد تعمیم این نکته به اسلام، با اشکالاتی همراه است (که البته جای تامل بیشتری هم دارد)
قرآن کریم، تبعیت بدون منطق و تعقل (شامل تعقل کارکرد گرایانه و تعقل منتج به اعتماد به دین حقیقی) را به شدت مذمت می کند:
وَ إِذٰا قِیلَ لَهُمُ اِتَّبِعُوا مٰا أَنْزَلَ اَللّٰهُ قٰالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مٰا أَلْفَیْنٰا عَلَیْهِ آبٰاءَنٰا أَ وَ لَوْ کٰانَ آبٰاؤُهُمْ لاٰ یَعْقِلُونَ شَیْئاً وَ لاٰ یَهْتَدُونَ ﴿البقره، ۱۷۰﴾
و هنگامی که به آنان [که مشرک و کافرند] گویند: از آنچه خدا نازل کرده پیروی کنید، می گویند: نه، بلکه از آیینی که پدرانمان را بر آن یافتیم، پیروی می کنیم. آیا هر چند پدرانشان چیزی نمی فهمیدند و راه [حق را به سبب کوردلی] نمی یافتند [باز هم کورکورانه از آنان پیروی خواهند کرد؟!]
وَ إِذٰا قِیلَ لَهُمُ اِتَّبِعُوا مٰا أَنْزَلَ اَللّٰهُ قٰالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مٰا وَجَدْنٰا عَلَیْهِ آبٰاءَنٰا أَ وَ لَوْ کٰانَ اَلشَّیْطٰانُ یَدْعُوهُمْ إِلىٰ عَذٰابِ اَلسَّعِیرِ ﴿لقمان، ۲۱﴾
و چون به آنان گویند: از آنچه خدا نازل کرده است، پیروی کنید، می گویند: [پیروی نمی کنیم] بلکه ما از آنچه پدرانمان را بر آن یافته ایم، پیروی می کنیم. آیا [کورکورانه از گذشتگان پیروی می کنند] و هرچند که شیطان آنان را با این پیروی به عذاب فروزان دعوت کند؟!
مناسبات مربوط به دانش تجربی هم با این تفکر قابل تحلیل است. (فقط سرنخ)