حجت الله حاجی کاظم
مشکل فلسفی ما در تبیین دین، عدم امکان اثبات فلسفی گزاره های دین نیست بلکه عدم فهم و تبیین هماهنگی مفاهیم دینی است.
اگر توانستیم زیبایی، دقت و هماهنگی اجزاء تفکر دینی را بفهمیم و بفهمانیم، شاید نیازی به اثبات فلسفی تک تک گزاره های آن نیز باقی نماند.
این موضوع در تجربه بسیاری از فلسفه های استوار دنیا اتفاق افتاده است. فلسفه هایی که واقعا اطمینانی نسبت به صحت قطعی آنها وجود نداشته است اما فقط به خاطر هماهنگی اجزای آن و تطابق با نیاز آن روز، سینه چاک ها پیدا کردند.
برای نمونه، تبیین دقیق هماهنگی اعتماد به دین و تعقل، ارتباط دقیق مسئول بودن انسان و جبر و اختیار و نیز عدل خداوند و … البته با فهم عمیق تر و دقیق تر.
با وجود تلاش های انجام شده، در این حوزه ها هنوز نیاز به همت داریم.
مشکل فلسفی ما در دین، اثبات فلسفی دین نیست.