اتر و مسائل آن: مقاله ماکسول در بریتانیکا

تدوین آقای معین صمدی

اشاره: با توجه به اهمیت مفهوم و سرفصل های متافیزیک در درک علم تجربی، با محوریت یک مقاله یا یک مبحث، به سرفصل هایی از آن می پردازیم. نویسنده هر متن، در ابتدای آن معرفی می شوند. کلاس مربوطه در گروه فلسفه علم دانشگاه شریف و در قالب درس مقولات ویژه متافیزیک توسط آقای دکتر علیرضا منصوری ارائه شده است.

تعبیر نیوتن درباره منشا گرانش

نیوتون منشا گرانش را اختلاف فشار در اتر می دانست. او این تئوری را منتشر نکرد چون قادر نبود به وسیله ی آزمایش و یا مشاهده قانع کننده ای وجود این ماده را بیان کند.

دلایل ماکسول بر وجود اتر

ماکسول عملکرد اتر در پدیده انتشار امواج را مهمترین عامل وجود آن بیان کرد. ماکسول می گفت که  می دانیم سرعت نور C است. وقتی از سرعت یک موج صحبت می کنیم یعنی قله های موج در یک ماده باید با سرعت همان موج حرکت کنند و بدون وجود ماده، موج انتشار پیدا نمی کند. ماده ای که باعث انتشار نور می شود اتر است.

دلایل وی برای یکی بودن ماهیت نور و امواج الکترومغناطیسی

دلیل اول و مهم تر این است که اتر تراکم ناپذیر است.
دلیل دوم این است که نوسانات امواج قطبیده روی یک صفحه ی اتری قرار دارند.

اتر از جنس محیط های مادی معمولی نیست

وقتی که نور در اتمسفر حرکت می کند، ماده ای که نور به وسیله ی آن انتشار می یابد هوا نیست چون هوا نمی تواند ارتعاشات را با سرعت انتقال نور از خود عبور دهد. جامدات شفاف مثل کریستال ها هم که سرعت انتقال بالایی در ارتعاشات دارند باز هم هزاران بار سرعت انتقال کمتری نسبت به انتشار نور دارند. پس این موضوع ما را بر آن خواهد داشت که جنس اتر (ماده ای که عامل انتشار نور است) را ماورای محیط های مادی معمولی که می شناسیم در نظر بگیریم.

جنس اتر

هیچ تئوری ای درباره ی ساختار اتر تا به حال ابداع نشده است که بتواند پدیده ای را که در مواد مادی معمولی به عنوان گرما شناخته می شود را برای اتر معرفی کند. با توجه به سختی هایی که برای ارائه ایده ای پایدار برای ساختار اتر پیش رو بود، هیچ شکی وجود ندارد که فضای بین سیارات خالی نیست و با ماده ای پوشیده شده است، بزرگترین و همگن ترین ماده ای که تا به حال شناخته شده است.