با توجه به مقام ائمه، چرا به امامان شبیه پیامبران وحی نمی شود؟

حجت حاجی کاظم

شبهه: اگر مقام ائمه از برخی پیامبران بالاتر است، چرا به امامان شبیه پیامبران وحی نمی شود؟

پاسخ:

نکته اصلی این است که دریافت وحی یا صاحب شریعت بودن همیشه به دلیل فضیلت و مقام معنوی نیست. درست است که باید پیامبران از برگزیده‌ترین انسان‌های عصر خود باشند اما این دلیل بر آنکه هرکس در دیگر اعصار نیز در رتبه آن پیامبر یا بالاتر باشد، باید نبی شود نیست. شاید بتوان گفت نبوت، بیشتر از آنکه فضیلت نبی باشد، مسئولیت برای اوست و سخت گیری خداوند را به نبی بیشتر از دیگران خواهد کرد:
وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا بَعْضَ اَلْأَقاوِیلِ – لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْیَمِین – ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنْهُ اَلْوَتِینَ : و اگر پاره‌ای از گفته‌ها را به دروغ بر ما می‌بست، ما او را به شدت می‌گرفتیم، سپس رگ قلبش را پاره می‌کردیم؛ (۱)
به عبارت دیگر در برخی شرایط شاید نیازی به تجدید نبوت و انتخاب پیامبر نباشد. به ویژه اینکه دلیل ختم نبوت، این نیست که مقام انسان‌های بعد از نبی خاتم (ص) در حدی نباشد که بتوانند به عنوان نبی انتخاب شوند. از سوی دیگر، وحی صریح، ابزاری برای ابلاغ شریعت از طریق نبی خدا بود و گاهی در برخی مقاطع به خود ایشان نیز وحی نازل نمی‌شد. به عبارت دیگر، چنین چیزی اثبات نشده است که هرکس نزد خداوند مقام بالاتری داشته باشد، حتماً وحی بیشتری به او نازل شود.
البته وحی، درجات دیگری نیز دارد و اقسام دیگری از وحی وجود دارد که به معنای ابلاغ شریعت جدید نیست اما نسبت به امامان بر اساس مسئولیت وصایت ایشان نازل می‌شده است که اشاره خواهیم کرد.
امام رضا (علیه السلام) فرمود: فرق بین آنها این است که رسل کسی است که جبرئیل بر او نازل می‌شود او جبرئیل را می‌بیند و کلامش را می‌شنود و وحی بر او نازل می‌شود گاهی هم در عالم رؤیا به وی وحی می‌شود اما نبی گاهی کلام فرشته را می‌شنود و گاهی شخص فرشته‌ای را می‌بیند و چیزی نمی‌شنود اما امام کلام فرشته را می‌شنود ولی شخص او را نمی‌بیند. (۲)
در حدیث دیگری امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: امام کسی است که صدای فرشته را می‌شنود ولی شخص او را نمی‌بیند عرض شد از کجا تشخیص می‌دهد که کلام فرشته است امام فرمود: بواسطه آرامش خاطر و وقاری که در آن حال به او عطا می‌شود می‌فهمد فرشته است. (۳)
از امام صادق (علیه السلام) سؤال شد هنگامی که از امام پرسشی می‌شود چگونه جواب می‌دهد؟ امام فرمود: گاهی به او الهام می‌شود گاهی از فرشته می‌شنود و گاهی هم هر دو. (۴)
در روایت دیگری از امام صادق (علیه السلام) درباره نوع ارتباط با عالم غیب چنین ذکر گردیده که می‌فرماید: خداوند در میان خود وامام پیشوای خلق ستونی از نور قرار می‌دهد هنگامی که امام بخواهد از امری آگاه شود در آن ستون نوری نظر می‌کند و از آن امر آگاه می‌گردد. (۵)
و نیز می‌فرماید: هنگامی که شب جمعه فرا می‌رسد روح رسول خدا و سایر ائمه بسوی عرش بالا می‌روند روح ما هم با آنان خواهد بود پس روح ما به بدنمان باز نمی‌گردد مگر اینکه با علوم و دانشی جدید که از آنجا دریافت کرده است و اگر چنین نبود علوم ما پایان می‌گرفت. (۶)
بدین ترتیب از روایات مذکور و دهها روایت دیگر مانند آنها چنین استفاده می‌شود که ائمه اطهار نیز به طریقی که ذکر شد با پروردگار جهان و عالم غیب ارتباط دارند و از این راه حقایق ر دریافت می‌کنند.

===========================
(۱)- ﴿الحاقه،۴۴ تا ۴۶﴾
(۲) – بررسی مسائل کلی امامت آیه الله ابراهیم امینی، ص. ۲۶۴
(۳) – همان، ص. ۲۶۳
(۴) – همان، ص. ۲۶۷
(۵) – تفسیر نمونه، ج ۱۰، ص. ۷۴
(۶) – تفسیر نمونه، ج ۱۳، ص ۳۱۵ بررسی مسائل کلی امامت، ص. ۲۶۲ به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی